Hiện trạng sử dụng năng lượng hóa thạch ở Việt Nam đang là vấn đề được quan tâm khi nhu cầu năng lượng tăng cao cùng với quá trình phát triển kinh tế. Đặc biệt, Việt Nam phụ thuộc nhiều vào các nguồn năng lượng hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí đốt để đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng. Tuy nhiên, việc khai thác và sử dụng các nguồn năng lượng này đang đặt ra nhiều thách thức về môi trường và phát triển bền vững. Cùng Thuận Hải xem nhé.
Hiện trạng sử dụng năng lượng hóa thạch ở Việt Nam
Việt Nam hiện đang phụ thuộc đáng kể vào các nguồn năng lượng hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí đốt để phục vụ nhu cầu sản xuất và tiêu thụ năng lượng. Trong bối cảnh phát triển kinh tế nhanh chóng, nhu cầu năng lượng của Việt Nam không ngừng gia tăng, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghiệp, giao thông và sinh hoạt. Mặc dù quốc gia đã có những bước tiến đáng kể trong việc phát triển năng lượng tái tạo, nhưng năng lượng hóa thạch vẫn chiếm phần lớn trong cơ cấu năng lượng tổng thể của đất nước.
Tỷ trọng năng lượng hóa thạch trong cơ cấu năng lượng
Theo số liệu từ năm 2023, năng lượng hóa thạch, đặc biệt là than đá, chiếm tới 52% tổng cung năng lượng sơ cấp (TPES) của Việt Nam, tăng từ 35,9% năm 2015. Sự gia tăng này chủ yếu do nhu cầu sử dụng năng lượng trong sản xuất điện ngày càng tăng. Ngoài than, dầu mỏ và khí đốt cũng đóng vai trò quan trọng, chiếm khoảng 24,4% và 8,2% trong tổng cung năng lượng. Mặc dù năng lượng tái tạo như điện mặt trời và điện gió đang phát triển, tỷ trọng của chúng trong cơ cấu năng lượng còn thấp, chưa thể thay thế hoàn toàn năng lượng hóa thạch.
Tác động môi trường từ năng lượng hóa thạch
Việc sử dụng năng lượng hóa thạch đang gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường. Theo báo cáo năm 2024, Việt Nam phát thải 0,6% tổng lượng CO2 toàn cầu, với nguồn phát thải chủ yếu từ các nhà máy nhiệt điện than. Ngoài ra, các vấn đề về ô nhiễm không khí và nước từ quá trình khai thác và sử dụng than, dầu mỏ cũng gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và môi trường. Bên cạnh đó, phụ thuộc vào việc nhập khẩu dầu mỏ và khí đốt khiến Việt Nam đối diện với nguy cơ mất cân bằng thương mại
Việc sử dụng năng lượng hóa thạch, đặc biệt là than đá, đã dẫn đến nhiều hệ lụy về môi trường. Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ phát thải CO2 tăng cao, mặc dù mức phát thải vẫn thấp hơn nhiều so với các nước phát triển. Tuy nhiên, ô nhiễm không khí và nước do khí thải và xỉ than từ các nhà máy nhiệt điện than đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và chất lượng môi trường sống.
Bảng so sánh các nguồn năng lượng tại Việt Nam
Để có cái nhìn rõ ràng hơn về cơ cấu năng lượng của Việt Nam, bảng dưới đây sẽ so sánh tỷ trọng và các yếu tố khác giữa năng lượng hóa thạch và năng lượng tái tạo:
| Tiêu chí | Năng lượng hóa thạch | Năng lượng tái tạo |
| Tỷ trọng trong tổng cung năng lượng | 85% | 15% |
| Tác động môi trường | Phát thải CO2 lớn, gây ô nhiễm | Ít phát thải, thân thiện với môi trường |
| Chi phí | Cao, phụ thuộc vào nhập khẩu | Đang giảm dần với công nghệ mới |
Giải pháp cho vấn đề sử dụng năng lượng hóa thạch
Giải pháp cho vấn đề sử dụng năng lượng hóa thạch ở Việt Nam cần tập trung vào cả việc giảm phụ thuộc vào các nguồn nhiên liệu này và chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch, bền vững. Một trong những biện pháp quan trọng là phát triển mạnh năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, và sinh khối. Việc này không chỉ giảm phát thải khí nhà kính mà còn đảm bảo an ninh năng lượng.
Ngoài ra, cần tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng thông qua áp dụng công nghệ hiện đại trong các nhà máy nhiệt điện và các ngành công nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng và doanh nghiệp về tiết kiệm năng lượng cũng là một yếu tố quan trọng. Chính phủ cũng có thể hỗ trợ doanh nghiệp bằng các chính sách khuyến khích đầu tư vào năng lượng sạch, như giảm thuế hoặc ưu đãi tài chính.
Cuối cùng, việc kiểm soát nghiêm ngặt khí thải từ các nhà máy sử dụng năng lượng hóa thạch là cần thiết để giảm thiểu tác động đến môi trường, đồng thời đẩy mạnh quản lý chất thải và tái chế tro, xỉ từ các nhà máy nhiệt điện than.
Xem thêm: Tìm hiểu quy trình và tác động của việc đốt nhiên liệu hóa thạch
Lời kết
Hiện trạng sử dụng năng lượng hóa thạch ở Việt Nam đang đặt ra nhiều thách thức lớn cho môi trường và kinh tế. Mặc dù Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào các nguồn năng lượng hóa thạch như than đá, dầu mỏ, nhưng xu hướng chuyển đổi sang năng lượng tái tạo đang diễn ra mạnh mẽ. Để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, các giải pháp hiệu quả như phát triển năng lượng sạch, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, và kiểm soát chặt chẽ khí thải là điều cần thiết.